Χαριστική βολή στη λίμνη Κουμουνδούρου

Σχεδιάζεται η μετεγκατάσταση δεξαμενών πετρελαίου από το Πέραμα στον ήδη βαριά μολυσμένο υδροβιότοπο της Αθηνας

Του Γιαννη Ελαφρου

Συγκλονιστικές οι εικόνες από τη λίμνη Κουμουνδούρου, εκεί στο Θριάσιο, δίπλα στη Ελευσίνα, όπου η ζωή δίνει πεισματικά μάχη μέσα και ενάντια σε ένα τοξικό βούρκο, που έχει δημιουργηθεί από την εδώ και δεκαετίες ανεξέλεγκτη βιομηχανική λειτουργία. Ποιος θα το περίμενε ότι μέσα από τα πετρελαιοειδή που κατακλύζουν την επιφάνεια και τα ιζήματα της λίμνης θα πετούν πουλιά, αγωνιώντας να επιβιώσουν σε ένα τελείως αφιλόξενο περιβάλλον. Τώρα όμως, η απειλή μεταφοράς στο γειτονικό στρατόπεδο τεράστιων δεξαμενών πετρελαιοειδών μπορεί να δώσει τη χαριστική βολή στο οικοσύστημα.
«Εκατοντάδες πουλιά, ερωδιοί (λευκοτσικνιάς, σταχτοτσικνιάς), αγριόπαπιες, φαλαρίδες και γλάροι, χρησιμοποιούν ακόμα και σήμερα τον υγροβιότοπο της λίμνης. Πρόσφατα εμφανίστηκε και ένας κύκνος», λέει στην «Κ» ο κ. Γιώργος Κόκκινος, μέλος της Πρωτοβουλίας «Διαρκής Κίνηση για την υπεράσπιση των δασών και αλσών του Χαϊδαρίου», που έχει δραστηριοποιηθεί για τη σωτηρία της λίμνης. Η ομορφιά της ζωής συνυπάρχει με το μαύρο του θανάτου. «Δυστυχώς, στις μέρες που παρατηρώ τη λίμνη έχω δει πουλιά να αφήνουν την τελευταία τους πνοή πάνω στις καλαμιές, προφανώς λόγω των τοξικών ουσιών».
Οι πηγές της ρύπανσης περιγράφονται από Μελέτη του Ινστιτούτου Εσωτερικών Υδάτων του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών (2006), ύστερα από παραγγελία του Δήμου Ασπροπύργου: Οι εγκαταστάσεις των διυλιστηρίων των ΕΛ.ΠΕ., οι δεξαμενές πετρελαίου της Ελινόιλ και οι αποθήκες καυσίμων του παρακείμενου στρατοπέδου (Ξηρογιάννη). Σύμφωνα με τη μελέτη, υπόγεια διαρροή από τις δεξαμενές των διυλιστηρίων οδήγησε σε ρύπανση πετρελαίου. «Από τον βυθό της λίμνης αναβλύζει πετρέλαιο, ενώ σε πολλά σημεία είναι σαν να σαπίζει η Φύση», τονίζει ο κ. Κόκκινος. Σε έκθεση που έχει συντάξει η Διαρκής Κίνηση και ο Οικολογικός Πολιτιστικός Σύλλογος Χαϊδαρίου ΟΙΚΟ.ΠΟΛΙ.Σ. σημειώνεται επίσης η «συνεισφορά» στη ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα των στραγγισμάτων των ΧΥΤΑ Ανω Λιοσίων και Φυλής, ενώ δεν λείπει και ο από αέρος βομβαρδισμός από αιωρούμενα μικροσωματίδια και υδρογονάνθρακες, που «ξερνούν» οι καμινάδες της γειτονικής βιομηχανικής ζώνης. Τα πλωτά φράγματα που έχουν τοποθετηθεί στην επιφάνεια του νερού, μια αντλία που έχουν τοποθετήσει τα ΕΛ.ΠΕ. για να αντλούν το πετρέλαιο και άλλα μέτρα (από ΕΛ.ΠΕ. και Νομαρχία) έχουν μειώσει κάπως τις ποσότητες των ρύπων αλλά δεν επαρκούν.

Υπό καθεστώς προστασίας
Κι όμως, η περιοχή βρίσκεται υπό καθεστώς προστασίας! Ολόκληρη η λίμνη Κουμουνδούρου και 50 μέτρα περιμετρικά έχουν χαρακτηριστεί ως «ζώνη περιαστικού πάρκου», ενώ από το 1974 έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος! Κι όχι τυχαία καθώς η λίμνη είναι η μία από τις δύο Λίμνες των Ρειτών, που ήταν άμεσα συνδεδεμένες με τα Ελευσίνια Μυστήρια και την Ιερά Οδό. Η βόρεια λίμνη των Ρειτών, αφιερωμένη στη Θεά Δήμητρα, αποξηράνθηκε το 1970 για να αναπτυχθεί η μονάδα όπου σήμερα είναι τα διυλιστήρια των ΕΛ.ΠΕ.. Η λίμνη Κουμουνδούρου ήταν αφιερωμένη στην Περσεφόνη, ενώ κοντά της βρίσκονται τα ερείπια του πρώτου φάρου στον ελλαδικό χώρο. Πρόσφατα, η Γ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων σημειώνει, σε απάντησή της στον Δήμο Ασπροπύργου, ότι «η ευρύτερη περιοχή, γύρω από τη λίμνη Κουμουνδούρου, εντάσσεται στην αρχαία τοπογραφία, αποτελεί ιστορικό τοπίο, και παρουσιάζει αρχαιολογικό ενδιαφέρον, στοιχεία, δηλαδή, που δεν πρέπει να καταστραφούν από βιομηχανικές - βιοτεχνικές χρήσεις»! Κι όμως, εδώ και 34 χρόνια, η Πολιτεία δεν μπορεί να επιβάλει ένα καθεστώς προστασίας, ακριβώς στην είσοδο της Αθήνας!
Κατά καιρούς η Πολιτεία διαμόρφωνε προγράμματα ανάδειξης του χώρου. Το 1991, ο Οργανισμός Αθήνας, στο πλαίσιο της «Ανάπλασης της Δυτικής Πύλης», προέβλεπε καθαρισμό της λίμνης, διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου για ήπια αναψυχή και ελαφρά άθληση, δενδροφύτευση κ.λπ. Τίποτα δεν υλοποιήθηκε. Τα μέτρα εξαγγέλθηκαν ξανά πριν από το 2004, για να έχουν την τύχη που είχαν τα περισσότερα έργα των Ολυμπιακών Αγώνων για το περιβάλλον: έμειναν στα χαρτιά... Πρόσφατα, η Γ΄ Εφορεία επανήλθε με προτάσεις για εκπαιδευτικό μονοπάτι, Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, ανάδειξη του αρχαίου Φάρου κ.λπ. Προφανώς φαντάζεστε την τύχη τους.

Και άλλες δεξαμενές
Κι όμως, νέες δυνατότητες δημιουργεί η πιθανή απομάκρυνση του γειτονικού στρατοπέδου Ξηρογιάννη. Μπορεί να σταματήσει μια πηγή ρύπανσης και να απελευθερωθεί χώρος για πράσινο. Την ίδια ώρα, όμως, έρχεται το Υπουργείο Ανάπτυξης και συζητάει τη μετεγκατάσταση δεξαμενών πετρελαιοειδών από το Πέραμα στο στρατόπεδο! Συγκεκριμένα, το ΥΠΑΝ διερευνά τη δυνατότητα να φέρει δεξαμενές χωρητικότητας 250.000 κυβικών μέτρων, με συνολική επιφάνεια 110.000 - 160.000 τετραγωνικά μέτρα. «Εξετάζουμε όλες τις πιθανές περιοχές για τη μετεγκατάσταση των δεξαμενών από το Πέραμα», είπε στην «Κ» ο γενικός γραμματέας του Υπουργείου Ανάπτυξης κ. Κωνσταντίνος Μουσουρούλης. «Είχαμε παλαιότερα εξετάσει και το στρατόπεδο Ξηρογιάννη. Η τελική απόφαση θα ληφθεί με συνεκτίμηση των περιβαλλοντικών, οικονομικών, τεχνικών και κοινωνικών όρων». Πάντως, όπως καταγγέλλουν οι κάτοικοι, ο υφυπουργός Ανάπτυξης κ. Σταύρος Καλαφάτης έχει δηλώσει στη Βουλή ότι η περιοχή καλύπτει όλες τις προϋποθέσεις που έχουν τεθεί από το ΥΠΑΝ, χωρίς να αναφερθεί στο περιβάλλον. Πάντως, ο Δήμος Ασπροπύργου και άλλοι δήμοι της περιοχής έχουν ήδη εκφράσει την αντίθεσή τους.
Για δεκαετίες, η Λίμνη Κουμουνδούρου αντιμετωπίστηκε σαν χαβούζα αποβλήτων. Σήμερα όμως που η ζωή απρόσμενα αντιστέκεται στα μολυσμένα της νερά, που οι κάτοικοι της πρωτεύουσας και του ταλαιπωρημένου Θριάσιου Πεδίου επιθυμούν να ανακτήσουν κάθε φυσική όαση, η Λίμνη Κουμουνδούρου αξίζει ένα καλύτερο μέλλον. Για να μην πούμε οριστικά (όχι χωρίς συνέπειες για όλους μας) «Κοιμήσου Περσεφόνη στην αγκαλιά της Γης»...
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ