Το σχέδιο τσιμεντοποίησης των νησιών

Ο τεχνικός και επιστημονικός κόσμος και περιβαλλοντικές οργανώσεις απορρίπτουν το ειδικό χωροταξικό πλαίσιο για τον τουρισμό

Του Γιωργου Λιαλιου

Παρθένες παραλίες και πλαγιές παραδίδονται στο τσιμέντο, «πριμοδοτείται» η δόμηση σε ήδη κορεσμένες περιοχές, ενώ δίνεται «πράσινο φώς» για μια «παμφάγο» τουριστική ανάπτυξη. Αυτό είναι το «ελληνικό» μοντέλο ανάπτυξης, που προτείνει το ειδικό χωροταξικό πλαίσιο για τον τουρισμό, για το οποίο το ΥΠΕΧΩΔΕ διατείνεται ότι προάγει την ανταγωνιστικότητα του τουριστικού προϊόντος, προστατεύοντας το περιβάλλον. Για το τελευταίο, όλες οι περιβαλλοντικές οργανώσεις εγείρουν σοβαρές ενστάσεις.
Τα δύο παραδείγματα που παρουσιάζει σήμερα η «Κ» -με τη βοήθεια αρχιτεκτόνων- βασίζονται στις διατάξεις του σχεδίου για τη δημιουργία παραθεριστικών χωριών προς πώληση και αποτυπώνουν τη φιλοσοφία του χωροταξικού του τουρισμού, που βρίσκεται σήμερα για διαβούλευση στο Εθνικό Συμβούλιο Χωροταξίας. Οι συνέπειες είναι εμφανείς.
Στα δύο αυτά παραδείγματα δεν υπάρχει υπερβολή, στις απεικονίσεις δεν περιλαμβάνονται οι δρόμοι που θα ανοιχτούν, τα τεχνητά επίπεδα που πιθανόν να δημιουργηθούν, η διαμόρφωση των κοινόχρηστων χώρων, οι χώροι στάθμευσης, οι υποδομές. Αυτό που φαίνεται όμως ξεκάθαρα είναι η επίδραση που θα έχει το «ελληνικό» μοντέλο στο τοπίο νησιών και παράκτιων περιοχών. Η ανεύρεση μεγάλων εκτάσεων είναι ο μόνος περιορισμός, εξαιτίας της μικροϊδιοκτησίας στην Ελλάδα -αν και αυτό αποδεικνύεται ότι δεν είναι και τόσο δύσκολο, χάρη στο «ιερό» real estate- και όχι μόνο. Για παράδειγμα, μεγάλο τμήμα της Ιου και της Σκύρου άλλαξαν χέρια τα τελευταία χρόνια. «Υπόγεια» γίνονται κινήσεις και σε άλλα νησιά. Εξάλλου, το ΥΠΕΧΩΔΕ διευκολύνει όσο μπορεί την κατάσταση: δίνοντας παρεκκλίσεις από τη σημερινή νομοθεσία, όπως λ.χ. να θεωρείται (και να κτίζεται) ενιαία μια έκταση που χωρίζεται στα δύο από δρόμο, από γέφυρα, από οποιοδήποτε έργο υποδομής!

Δύο είναι τα βασικά προβλήματα του πλαισίου, στα οποία επικεντρώνονται τα βέλη της κριτικής.

- Πρώτον, ότι προωθεί την ακόμα μεγαλύτερη τουριστικοποίηση των ιδιαίτερα τουριστικών (συχνά κορεσμένων) περιοχών, ενώ δεν κάνει καμία αναφορά στην φέρουσα ικανότητά τους, η οποία θεωρείται ανεξάντλητη. Εξίσου ανεξάντλητοι θεωρούνται και οι φυσικοί πόροι, καθώς μικρά νησιά όπως η Αντίπαρος και η εντελώς άνυδρη Φολέγανδρος βρίσκονται στην ίδια κατηγορία με νησιά όπως η Ρόδος και η Κέρκυρα. Εκεί δηλαδή, όπου επιτρέπονται οι μεγάλες τουριστικές μονάδες.

- Δεύτερο -και κύριο- πρόβλημα, τα «νέα τουριστικά προϊόντα» που περιγράφονται στα άρθρα 9 και 10 του σχεδίου, αλλού ασαφώς και αλλού με μεγάλη λεπτομέρεια. Ανάμεσα σε αυτά, ένα νέο για τα ελληνικά δεδομένα μοντέλο: η δημιουργία μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων, στο πλαίσιο των οποίων θα ανεγείρονται παραθεριστικές κατοικίες προς μακροχρόνια μίσθωση ή πώληση. Με άλλα λόγια, τη στιγμή που δειλά ανοίγει η συζήτηση για τον περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης, η Πολιτεία σπεύδει να την ενισχύσει και να την πριμοδοτήσει, πιο μαζικά από ποτέ.

Ενστάσεις
Το μοντέλο αυτό απορρίπτεται σχεδόν από το σύνολο του τεχνικού και επιστημονικού κόσμου, τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, ακόμα και από τους επαγγελματίες του τουρισμού (παρότι είναι οι άμεσα επωφελούμενοι) λόγω της σαφούς συγγένειάς του με το λεγόμενο «ισπανικό μοντέλο». Ενα μοντέλο ανάπτυξης που οδήγησε στην ταχεία δόμηση όλης της παράκτιας ζώνης της νότιας Ιβηρικής και των ισπανικών νησιών και εγκαταλείφθηκε πλέον από δεκαετίας, όταν έσκασε η «φούσκα» του real estate. Ομως άφησε τις ισπανικές αρχές να προσπαθούν να κατεδαφίσουν τεράστια ξενοδοχεία και κτίρια, προσπαθώντας να αποκαταστήσουν την καταστροφή. Η ζημιά όμως είχε γίνει. Γνωρίζοντας καλά την περίπτωση, το ΥΠΕΧΩΔΕ απορρίπτει κάθε σύγκριση με το «ισπανικό» μοντέλο, τονίζοντας ότι το ελληνικό πλαίσιο έχει πιο αυστηρές διατάξεις, λ.χ. προβλέπει μεγαλύτερες αποστάσεις από τον αιγιαλό και χαμηλότερα ύψη κτιρίων. Η ουσία όμως παραμένει η ίδια: τα δύο σχέδια έχουν την ίδια φιλοσοφία και, όπως εκτιμάται, το ίδιο καταστροφικά αποτελέσματα.
Ολα αυτά δεν σημαίνουν βέβαια ότι η προσπάθεια του ΥΠΕΧΩΔΕ να δημιουργήσει χωροταξικό πλαίσιο στη χώρα, κλείνοντας μια τεράστια εκκρεμότητα δεκαετίων, είναι αμελητέα. Ομως, ειδικά στην περίπτωση του πλαισίου για τον τουρισμό, οι συνέπειες από την εφαρμογή του φαίνεται ότι θα είναι πολύ μεγαλύτερες απ' ό,τι είχαμε φανταστεί και μάλιστα χειρότερες... από την ανυπαρξία γενικού πλαισίου. Συνέπειες που θα είναι πολύ δύσκολο να ανατραπούν, όχι μόνο όσον αφορά την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, την καταστροφή του τοπίου σε παρθένες σήμερα περιοχές και την εξάντληση των φυσικών πόρων, αλλά και την ίδια τη βιωσιμότητα του τουρισμού, αυτή που υποτίθεται ότι έρχεται να προστατεύσει…
ΚΑΘΗΝΕΡΙΝΗ