Δευτέρα 15 Δεκεμβρίου 2008

Πόζναν :Ουραγός η Ελλάδα στα μέτρα για τους ρύπους και την κλιματική αλλαγή

10 Δεκεμβρίου 2008, 17:44

της Μαριάννας Τζάννε

Μετά τις μολότοφ και τις βιβλικές καταστροφές που στιγμάτισαν το τελευταίο τετραήμερο τη χώρα μας, ο πρωθυπουργός μεταβαίνει στις Βρυξέλλες για να αντιμετωπίσει τις… μολότοφ που απειλούν το περιβάλλον και τις βιβλικές καταστροφές που κινδυνεύει να υποστεί η χώρα μας και ο πλανήτης ολόκληρος εάν δεν υπάρξει μια συμφωνία κυρίων για την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών.
Οι διαπραγματεύσεις εισέρχονται στην κρισιμότερη φάση τους, αφού σήμερα και αύριο ολοκληρώνεται η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών στο Poznan της Πολωνίας, ενώ τα βλέμματα όλων θα είναι στραμμένα, στις Βρυξέλλες, όπου θα τεθούν οι βάσεις για το κλιματικό και ενεργειακό πακέτο στη Σύνοδο Κορυφής
Την ίδια στιγμή η ελληνική αντιπροσωπία που μεταβαίνει στην Πολωνία εμφανίζει… απώλειες, αφού σύμφωνα με πληροφορίες ο υφυπουργός Περιβάλλοντος κ. Σταύρος Καλογιάννης ασθενεί και κατά πάσα πιθανότητα το υπουργείο θα εκπροσωπηθεί από τον γενικό γραμματέα Περιβάλλοντος κ. Ευάγγελο Μπαλτά.
Η Ελλάδα πάντως μαζί με χώρες όπως η Ρωσία, η Αυστραλία, το Λουξεμβούργο, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς φιγουράρουν στις τελευταίες δέκα θέσεις από πλευράς λήψης μέτρων για την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου, σύμφωνα με τα στοιχεία έρευνας που δόθηκε στη δημοσιότητα στο Poznan και μελετά τις επιδόσεις 57 χωρών που συμμετέχουν κατά 90% στη ρύπανση του πλανήτη.
Παρά το γεγονός ότι καμία χώρα δεν κατατάσσεται στις πρώτες θέσεις, καθώς δεν πληροί τα κριτήρια, φιλοπεριβαλλοντικές πολιτικές υιοθετούν η Σουηδία που βρίσκεται στην τέταρτη θέση και ακολουθούν η Γερμανία, η Γαλλία, η Βραζιλία, η Αγγλία και η Δανία.
Η παγωμένη Πολωνία διανύει ήδη τη δεύτερη εβδομάδα των διαβουλεύσεων για την κλιματική αλλαγή που ξεκίνησαν στις 3 Δεκεμβρίου και θα ολοκληρωθούν στις 12 του μήνα, αλλά τα πρώτα μηνύματα δεν γεννούν μεγάλη αισιοδοξία για την επίτευξη μιας τελικής συμφωνίας, παρά τις επίμονες προσπάθειες της Ε.Ε.
Οι χώρες που αντιστέκονται στην εφαρμογή δραστικών μέτρων μείωσης της εκπομπής των ρύπων, με πρωταγωνιστές την Ιταλία και την Πολωνία, συνεχίζουν να αντιδρούν και με το πρόσχημα της απουσίας από τη διάσκεψη της κυβέρνησης Ομπάμα, δηλαδή της επίσημης αμερικανικής πολιτικής, ζητούν πίστωση χρόνου.
Οι συμμετέχοντες στη διάσκεψη περιγράφουν πάντως ένα υποτονικό κλίμα, χωρίς τον ενθουσιασμό της περσινής συνάντησης στο Μπαλί, αφού πολλές χώρες με την επίκληση της οικονομικής κρίσης αρνούνται να δεσμευτούν σε συγκεκριμένους στόχους. Γνωρίζουν πολύ καλά άλλωστε ότι η Πολωνία είναι ο ενδιάμεσος σταθμός για τη σύνοδο στην Κοπεγχάγη που θα γίνει τον ερχόμενο Δεκέμβριο και στην οποία θα συναφθεί η παγκόσμια συμφωνία για τη μετά Κιότο εποχή - που εκπνέει το 2012.

Σκληρότερα μέτρα ζητά το Ευρωκοινοβούλιο
Ενδιαφέρον στοιχείο αποτελεί το γεγονός ότι με τους στόχους της Ε.Ε. για το τρίπτυχο της μείωσης κατά 20% των ρύπων, αύξησης 20% της ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ και 20% εξοικονόμησης ενέργειας για το 2020 δεν συμφωνεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, που ζητά αυστηρότερα μέτρα και διαδραματίζει τον ρόλο του σκληρού παίκτη.
Ανάμεσα σε αυτά είναι να μειωθούν οι ρύποι τουλάχιστον 25%-40% έως το 2020 και κατά 80% έως το 2050 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.
Επιπλέον ζητά να απορρίπτονται όλες οι τροπολογίες που θεωρούσαν την πυρηνική ενέργεια ως εναλλακτική ή ανανεώσιμη πηγή ενέργειας που συμβάλλει στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και ζητά από την Ε.Ε. και τα κράτη μέλη της να διασφαλίσουν την ανάπτυξη και τις επενδύσεις σε πράσινη τεχνολογία. Προτείνει επίσης τη σύσταση ενός Ευρωπαϊκού Ταμείου για τις κλιματικές αλλαγές, καθώς και τη σύσταση ανάλογων Ταμείων σε κάθε κράτος μέλος της Ε.Ε.
Να επιτευχθεί οριστική συμφωνία στο Poznan ζητά σε ανακοίνωσή του ο ευρωβουλευτής του ΣΥΝ κ. Δημήτρης Παπαδημούλης, υπογραμμίζοντας ότι η επίκληση της χρηματοπιστωτικής κρίσης δεν αποτελεί δικαιολογία και ότι ο πλανήτης δεν σηκώνει άλλες αναβολές. «H αναλογία των ποσών που διατίθενται για τη χρηματοπιστωτική κρίση σε σχέση με αυτά που διατίθενται στις φτωχότερες χώρες για την προστασία του περιβάλλοντος είναι 300 προς 1», καταλήγει ο κ. Παπαδημούλης.
Ψηλά στην ατζέντα των συζητήσεων βρίσκονται τα θέματα της προσωρινής αποθήκευσης άνθρακα και κατά πόσο αυτά μπορούν να αποτελέσουν μία μορφή οικολογικής ανάπτυξης καθώς επίσης και η δημιουργία ενός Ταμείου Προσαρμογής των χωρών στις κλιματικές αλλαγές, προκειμένου να μεταφερθούν πόροι σε τρίτες χώρες που πλήττονται από το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα μέσω του υπουργείου εξωτερικών έχει υπογράψει από το περασμένο Σεπτέμβριο, μνημόνιο συνεργασίας με την Αφρικανική Ένωση και την Κοινότητα Χωρών της Καραϊβικής και ήδη έχουν εκταμιευτεί πόροι, ύψους 4 εκ. ευρώ από τα συνολικά 20 εκ. ευρώ που περιλαμβάνει το πρόγραμμα.
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ

Δευτέρα 8 Δεκεμβρίου 2008

Στοπ στη σπατάλη: Οι λαμπτήρες πυράκτωσης σβήνουν οριστικά στην ΕΕ το 2012

Οι συμπαγείς λαμπτήρες φθορισμού (Α) καταναλώνουν 80% λιγότερη ενέργεια
Βρυξέλλες


Οι ενεργοβόροι λαμπτήρες πυράκτωσης θα έχουν καταργηθεί σταδιακά στην ΕΕ έως το Σεπτέμβριο του 2012, αποφασίστηκε τη Δευτέρα στις Βρυξέλλες. Η απαγόρευση θα ισχύσει από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο για τους λαμπτήρες των 100 watt και αργότερα θα επεκταθεί στις λάμπες μικρότερης ισχύος.
Η αντικατάσταση των συμβατικών λαμπτήρων με τους οικονoμικούς «συμπαγείς λαμπτήρες φθορισμού» (CFL) θα περιορίσει την κατανάλωση ενέργειας για φωτισμό έως και κατά 80%, επισημαίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Η εξοικονόμηση αυτή σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης αντιστοιχεί στην κατανάλωση 11 εκατομμυρίων νοικοκυριών και θα περιόριζε την εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα κατά 15 εκατομμύρια τόνους το χρόνο, αναφέρει το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
«Είναι ξεκάθαρο ότι αυτό το μέτρο θα αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο καταναλώνουμε ενέργεια» δήλωσε ο επίτροπος Ενέργειας Αντρί Πίμπαλγκς. Εξήγησε ότι η κατάργηση πρέπει να γίνει σταδιακά έτσι ώστε οι βιομηχανίες λαμπτήρων να έχουν το χρόνο να προσαρμοστούν χωρίς να μειωθεί η ποιότητα του φωτισμού.
Η απόφαση της Δευτέρας ελήφθη με ψηφοφορία ειδικών της ΕΕ. Θα πρέπει τώρα να εγκριθεί και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Newsroom ΔΟΛ

Κυριακή 7 Δεκεμβρίου 2008

Δέκα μύθοι για την «πράσινη» ενέργεια


Πόσο περισσότερο κοστίζουν, πόσο αποδίδουν, πόσο «εύκολες» είναι οι τεχνολογίες που εκμεταλλεύονται τις ανανεώσιμες πηγές

The Guardian

Ενα βήμα πριν από την υπογραφή συμφωνίας για πακέτο μέτρων με στόχο την αντιμετώπιση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής βρέθηκε η Ε.Ε. στη χθεσινή σύνοδο στο Γκντανσκ της Πολωνίας, με τη συμμετοχή του προεδρεύοντος της Ενωσης, Νικολά Σαρκοζί και των ηγετών - κρατών της διεύρυνσης του 2004. Τα μέτρα, που θα συζητηθούν στη σύνοδο κορυφής της Ενωσης στις Βρυξέλλες στις 11 και 12 Δεκεμβρίου, αφορούν την παραγωγή ποσοστού 20% της ευρωπαϊκής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Πολλοί είναι, όμως, εκείνοι που θεωρούν ανέφικτες και αναποτελεσματικές τις «πράσινες τεχνολογίες». Οι αιτιάσεις τους αληθεύουν, άραγε;

1. Η ηλιακή ενέργεια είναι υπερβολικά δαπανηρή

Αν και τα σημερινά ηλιακά κάτοπτρα συλλαμβάνουν μόλις 10% της ηλιακής ενέργειας, η πρόοδος που έχει σημειωθεί στον τομέα σημαίνει ότι τα κάτοπτρα επόμενης γενιάς θα είναι λεπτότερα, θα κατασκευάζονται από πιο κατάλληλα υλικά, θα συγκρατούν περισσότερη ενέργεια και θα στοιχίζουν κλάσμα της σημερινής τους τιμής. Εταιρείες του χώρου μελετούν σήμερα τη χρήση μεγάλων παραβολικών κατόπτρων, που θα διοχετεύουν το ηλιακό φως σε λεπτό σωλήνα, θερμαίνοντας ειδικό υγρό, που με τη σειρά του θα δίνει κίνηση σε τουρμπίνα, παράγοντας ρεύμα. Αυτή η μέθοδος μπορεί να αποδειχθεί λιγότερο δαπανηρή από την παραγωγή ενέργειας με την καύση άνθρακα, ενώ με την ανάπτυξη νέων και αποτελεσματικότερων μεθόδων μεταφοράς φορτίων ηλεκτρικού ρεύματος σε μεγάλες αποστάσεις, θα καταστεί εφικτή η δημιουργία ηλιακών πάρκων σε χώρες της Βόρειας Αφρικής, που θα τροφοδοτούν με ενέργεια την Ευρώπη.

2. Η αιολική ενέργεια είναι αναξιόπιστη

Σε ορισμένες χρονικές περιόδους τους πρώτους μήνες του 2008, η Ισπανία εξασφάλισε το 40% της ηλεκτρικής της ενέργειας από ανεμογεννήτριες. Περιοχές της βόρειας Γερμανίας εμφανίζουν ενεργειακό πλεόνασμα, χάρη στα θαλάσσια αιολικά πάρκα. Η ασταθής φύση των ανέμων δεν σημαίνει ότι τα υπάρχοντα δίκτυα παροχής ρεύματος πρέπει να σχεδιαστούν εκ νέου. Αυτό που απαιτείται για τη βέλτιστη αξιοποίηση των αιολικών δυνατοτήτων της Ε.Ε. είναι η δημιουργία καλύτερων συνεκτικών ηλεκτρικών δικτύων μεταξύ κρατών και περιοχών, ώστε όσοι διαθέτουν πλεόνασμα αιολικά παραγόμενου ηλεκτρικού να μπορούν να το διοχετεύσουν σε «ελλειμματικές» αγορές. Η δημιουργία αξιόπιστου και ασφαλούς τέτοιου δικτύου θα απαιτήσει την κατασκευή πανευρωπαϊκού ενεργειακού δικτύου. Η αιολική ενέργεια αποδείχθηκε οικονομικά βιώσιμη σε πολλά κράτη, ενώ η πρόοδος στο σχεδιασμό ηλεκτροπαραγωγών ζευγών θα μειώσει δραστικά το κόστος παραγωγής ηλεκτρικού από τον άνεμο. Ορισμένες εκτιμήσεις θέλουν το 30% της διεθνούς παραγωγής ηλεκτρικού να παράγεται από την αιολική ενέργεια, μέχρι το 2020.

3. Η παραγωγή ενέργειας από τη θάλασσα είναι ανέφικτη

Η δύναμη της παλίρροιας στον πορθμό μεταξύ του ΝΑ άκρου της Σκωτίας και των νήσων Ορκνεϊ είναι από τις μεγαλύτερες στον κόσμο. Στην κορύφωση του φαινομένου, η παραγόμενη ενέργεια θα μπορούσε να τροφοδοτήσει ολόκληρο το Λονδίνο με ηλεκτρικό ρεύμα. Αντίστοιχα, ο κυματισμός του Ατλαντικού στα ισπανικά και πορτογαλικά παράλια είναι δυνατός, διαρκής και ικανός να τροφοδοτήσει με ηλεκτρικό την ευρύτερη περιοχή. Ο σχεδιασμός και η κατασκευή συσκευών ικανών να αντέξουν στις σκληρές συνθήκες του ωκεανού έχει οδηγήσει τους ερευνητές σε πολλές αποτυχίες. Το 2008, όμως, βρετανική εταιρεία κατασκεύασε, τοποθέτησε και συνέδεσε την πρώτη συσκευή παραγωγής ηλεκτρισμού από τη δύναμη των κυμάτων ανοιχτά της Βόρειας Ιρλανδίας, ενώ την πρώτη συστοιχία θαλάσσιων γεννητριών εγκατέστησε άλλη βρετανική εταιρεία, ανοιχτά των πορτογαλικών ακτών. Ανησυχία προκαλεί, όμως, η ολιγωρία του βρετανικού κράτους, που αποφεύγει να χρηματοδοτήσει τέτοια ελπιδοφόρα προγράμματα, όπως έκανε πριν από είκοσι χρόνια η Δανία για τα ιδιαίτερα επιτυχημένα της αιολικά πάρκα.

4. Η πυρηνική ενέργεια είναι φθηνότερη απ’ ό,τι άλλες πηγές ενέργειας

Αν συμφωνήσουμε ότι η παγκόσμια ενεργειακή και περιβαλλοντική κρίση είναι τόσο κρίσιμη, όσο υποστηρίζουν πολλοί επιστήμονες, η κατασκευή νέων πυρηνικών εργοστασίων πρέπει να θεωρηθεί εφικτή λύση. Αν και η διάδοση των πυρηνικών όπλων και η διαχείριση των πυρηνικών αποβλήτων αποτελούν κρίσιμα ζητήματα, το σοβαρότερο πρόβλημα αφορά το υψηλό και απρόβλεπτα εξελισσόμενο κόστος των πυρηνικών εργοστασίων. Το νέο πυρηνικό εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικού στο Ολκιλουότο της Φινλανδίας προσφέρει καλό παράδειγμα. Παρ’ ότι η παραγωγή ηλεκτρικού επρόκειτο να αρχίσει φέτος, η εταιρεία ανακοίνωσε πρόσφατα ότι η λειτουργία του εργοστασίου αναβλήθηκε μέχρι το 2012. Την εποχή υπογραφής των συμβολαίων κατασκευής, το κόστος είχε υπολογισθεί στα 3 δισ. ευρώ. Το τελικό κόστος του έργου, όμως, θα ξεπεράσει τα 6 δισ. ευρώ. Εάν δεν βρούμε νέο τρόπο κατασκευής πυρηνικών εργοστασίων, η παραγωγή ηλεκτρικού μέσω της καύσης άνθρακα θα παραμείνει η οικονομικότερη λύση.

5. Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα είναι αργά και ακαλαίσθητα

Τείνουμε να πιστεύουμε ότι τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα έχουν μικρή αυτονομία, κακή επιτάχυνση και ακαλαίσθητο σχεδιασμό. Στην πραγματικότητα, πλησιάζει η στιγμή που τα ηλεκτρικά οχήματα θα φθάσουν τις επιδόσεις των βενζινοκίνητων. Το ηλεκτρικό αυτοκίνητο Tesla, της βρετανικής αυτοκινητοβιομηχανίας Lotus, εκπλήσσει όσους το δοκίμασαν χάρη στην αγωνιστική του επιτάχυνση. Με τιμή που υπερβαίνει τα 80.000 ευρώ, τα τέλη του 2008 ίσως να μην ήταν η καταλληλότερη στιγμή για την εισαγωγή του μοντέλου στην προβληματική διεθνή αγορά. Η καίρια καινοτομία του Tesla εντοπίζεται στις υπερσύγχρονες μπαταρίες λιθίου, που προσφέρουν μεγάλη αυτονομία και επιδόσεις αγωνιστικού αυτοκινήτου. Οι μπαταρίες πρέπει ασφαλώς να γίνουν φθηνότερες και να φορτίζουν ταχύτερα. Αυτό ακριβώς υπόσχονται σήμερα οι κατασκευαστές.

6. Τα βιοκαύσιμα είναι πάντα βλαβερά για το περιβάλλον

Η πρόσμειξη βιοκαυσίμων στα ορυκτά καύσιμα στέφθηκε μέχρι στιγμής με αποτυχία, προκαλώντας λιμό και ενισχύοντας το φαινόμενο της αποψίλωσης των δασών, καθώς αγρότες αναζητούν πλέον και μεγαλύτερες εκτάσεις για τις καλλιέργειες αυτές. Η αποτυχία της πρώτης γενιάς βιοκαυσίμων, όμως, δεν πρέπει να οδηγήσει σε οριστική απόρριψη της μεθόδου. Μέσα σε λίγα χρόνια από σήμερα, θα μπορέσουμε να παράγουμε σημαντικές ποσότητες καυσίμων από τη μετατροπή κυτταρίνης –του κοινότερου μορίου στα φυτά και τα δέντρα– σε υδρογονάνθρακες. Οι χημικοί αγωνίζονται να ανακαλύψουν φθηνή μέθοδο για τη μετατροπή αυτή, απολαμβάνοντας γενναίες χρηματοδοτήσεις από επενδυτές, όπως ο Βινόντ Χόσλα στις ΗΠΑ. Ο Χόσλα χρηματοδοτεί την αμερικανική εταιρεία Range Fuels, που θα εγκαινιάσει το πρώτο εργοστάσιο μετατροπής κυτταρίνης από ανανεώσιμη ξυλεία στην Τζόρτζια των ΗΠΑ. Αν και η κυτταρίνη είναι άφθονη στη Φύση, οι τεράστιες ανάγκες μας για καύσιμα σημαίνουν ότι θα πρέπει να αφιερώσουμε μεγάλο ποσοστό των καλλιεργήσιμων γαιών του κόσμου για την εξασφάλιση χόρτων και ξυλείας, που θα αξιοποιηθούν για την κυτταρίνη τους.

7. Η κλιματική αλλαγή «χρειάζεται» περισσότερες οργανικές καλλιέργειες

Η δυσάρεστη αλήθεια είναι ότι ήδη δυσκολευόμαστε να εξασφαλίσουμε τη διατροφή έξι δισεκατομμυρίων κατοίκων στη Γη. Ο πληθυσμός της Γης αναμένεται, στο μεταξύ, να φθάσει τα 9 δισ. το 2050. Την ίδια ώρα, το πλουσιότερο ήμισυ του πληθυσμού της Γης θα καταναλώνει ολοένα και περισσότερο κρέας. Καθώς η κτηνοτροφία απαιτεί μεγάλες εκτάσεις γης για κάθε μονάδα κρέατος που παράγει, η διατροφή των φτωχών απειλείται άμεσα. Οι περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι οι βιολογικές καλλιέργειες παράγουν πολύ λιγότερο απ’ ό,τι οι συμβατικές. Εάν η αναλογία αυτή δεν αντιστραφεί από την επιστημονική κοινότητα, το αποτέλεσμα είναι αναπόδραστο: ο πλανήτης δεν θα μπορεί να εξασφαλίσει τη διατροφή των κατοίκων του και να παράγει την ίδια ώρα τις γιγάντιες ποσότητες κυτταρίνης που απαιτούνται για τα βιοκαύσιμα, εφόσον μεγάλες αγροτικές εκτάσεις αξιοποιηθούν για βιολογικές καλλιέργειες.

8. Οικολογικά σπίτια, η απάντηση στην εκπομπή καυσαερίων από κτίρια

Τα κτίρια ευθύνονται για το ήμισυ των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στον κόσμο, ενώ οι κατοικίες είναι η σημαντικότερη πηγή αερίων που συντελούν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Η επιμονή του βρετανικού κράτους, που απαιτεί όλα τα σπίτια να έχουν «μηδενικές εκπομπές» μέχρι το 2016 ακούγεται σαν καλή ιδέα, παρά τα δύο σημαντικά προβλήματα που εμφανίζει. Στις περισσότερες χώρες, μόλις 1% των κατοικιών κάθε χρόνο είναι νεόκτιστες, ενώ οι αυστηρότεροι οικοδομικοί κανονισμοί δεν αφορούν το υπόλοιπο 99% των σπιτιών. Δεύτερον, η κατασκευή ενός πραγματικά οικολογικού σπιτιού είναι ιδιαίτερα δαπανηρή και μπορεί να φθάσει στο διπλάσιο της τιμής ενός νεόκτιστου συμβατικού οικήματος. Η έμφαση στις οικιακές κατασκευές για περιορισμό των εκπομπών καυσαερίων δεν αποτελεί τον καλύτερο τρόπο μείωσης των αερίων του θερμοκηπίου. Θα έπρεπε, αντίθετα, να ακολουθήσουμε το παράδειγμα της Γερμανίας. Εκεί, ένας συνδυασμός κρατικών επιχορηγήσεων, φθηνών δανείων και ενημέρωσης των πολιτών πέτυχε να πείσει εκατοντάδες χιλιάδες ιδιοκτήτες παλαιότερων κτιρίων να ανακαινίσουν με λογικό κόστος τις ιδιοκτησίες τους το 2008. Οι γερμανικές κρατικές υπηρεσίες δανείζονται ιδέες από το οικολογικό κίνημα PassivHaus (Παθητικό Σπίτι), που εστιάζει τις προσπάθειές του στον περιορισμό των εκπομπών καυσαερίων στο 10% και στο 20% των κανονικών, με τη βελτίωση της θερμομόνωσης, τον περιορισμό των διαρροών ζεστού αέρα και την τοποθέτηση καινοτόμων συστημάτων θέρμανσης και εξαερισμού. Το λογικό χρηματικό κόστος αυτών των μετατροπών εξισορροπείται από την οικονομία που πετυχαίνουν οι ιδιοκτήτες στην κατανάλωση ρεύματος και πετρελαίου θέρμανσης.

9. Τα πιο αποτελεσματικά εργοστάσια ηλεκτρισμού είναι τα μεγάλα

Τα μεγάλα, υπερσύγχρονα εργοστάσια παραγωγής ρεύματος από την καύση φυσικού αερίου μετατρέπουν ποσοστό 60% της ενέργειας που δαπανούν σε ηλεκτρικό ρεύμα. Το υπόλοιπο χάνεται σε μορφή θερμότητας, που διαφεύγει στο περιβάλλον. Αν και 5% με 10% της ηλεκτρικής ενέργειας χανόταν, κατά τη μεταφορά της στους χρήστες, η αποτελεσματικότητα τέτοιων μεγάλων εργοστασίων παραγωγής είναι καλύτερη απ’ ό,τι εκείνη των μικρών σταθμών παραγωγής. Τα πράγματα, όμως, αλλάζουν γρήγορα. Νέοι τύποι μικροσκοπικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, που μετατρέπουν το ήμισυ της ενέργειας που παράγουν από καύσιμα σε ηλεκτρικό, φθάνουν σε αποτελεσματικότητα τα μεγάλα βιομηχανικά ηλεκτροπαραγωγά ζεύγη. Οι νέες συσκευές είναι αρκετά μικρές για να χωρέσουν σε σπίτια, ενώ είναι ικανές να παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα και να θερμάνουν το σπίτι από το ενεργειακό τους πλεόνασμα, που εκπέμπεται σε μορφή θερμότητας. Η οικιακή παραγωγή ρεύματος σήμαινε μέχρι σήμερα την τοποθέτηση ηλιακών κατόπτρων ή ανεμογεννητριών στις οροφές. Σε λίγα χρόνια, όμως, θα πρέπει να αρχίσουμε να βλέπουμε τέτοιες μικρογεννήτριες, που ίσως θα χρησιμοποιούν ανανεώσιμα καύσιμα βασισμένα στην κυτταρίνη, μαζί με φυσικό αέριο, για την παραγωγή ηλεκτρικού και θέρμανση. Η Κορέα ηγείται αυτή τη στιγμή στη χρηματοδότηση τέτοιων καινοτόμων συστημάτων σε κτίρια γραφείων και άλλες ενεργοβόρες εγκαταστάσεις.

10. Κάθε λύση πρέπει να συνδυάζει την υψηλή τεχνολογία

Οι προηγμένες οικονομίες του κόσμου αναζητούν με πάθος λύσεις υψηλής τεχνολογίας για τον περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Πολλές από τις λύσεις αυτές είναι δαπανηρές και μπορεί να δημιουργήσουν περισσότερα προβλήματα απ’ όσα θα επιλύσουν. Η παραγωγή ηλεκτρισμού από την πυρηνική ενέργεια είναι ένα καλό παράδειγμα. Ισως, όμως, θα ήταν πιο οικονομικό να αναζητήσουμε απλές λύσεις για τη μείωση των εκπομπών καυσαερίων ή ακόμη και τρόπους αφαίρεσης του υπάρχοντος διοξειδίου του άνθρακα από τη γήινη ατμόσφαιρα. Υπάρχουν σήμερα πολλές ρεαλιστικές προτάσεις για την οικονομική αφαίρεση του διοξειδίου από την ατμόσφαιρα, όπως με τη χρήση της ουσίας biochar, για τον εγκλωβισμό διοξειδίου του άνθρακα και την ταυτόχρονη αύξηση της αποδοτικότητας των καλλιεργειών τροφίμων. Το biochar είναι εκπληκτική ιδέα. Η καύση αγροτικών αποβλήτων σε κενό αέρος αφήνει πίσω της κάρβουνο, που αποτελείται σχεδόν εξ ολοκλήρου από άνθρακα. Το υποπροϊόν αυτό μπορεί να ταφεί στο χώμα και να ενεργήσει ως λίπασμα. Το biochar είναι ιδιαίτερα σταθερό, ενώ ο άνθρακας που περιέχει θα μείνει αναλλοίωτος στο υπέδαφος για εκατοντάδες χρόνια. Τα αγροτικά απόβλητα κατακρατούσαν διοξείδιο του άνθρακα μέσω της φωτοσύνθεσης. Το biochar, όμως, έχει την ικανότητα να «συλλαμβάνει» το διοξείδιο αποτελεσματικά και για πάντα. Εξίσου σημαντικό είναι και το γεγονός ότι το biochar ευνοεί την αγροτική παραγωγή της τροπικής γης, χάρη στους ωφέλιμους μικροοργανισμούς που αναπτύσσονται μέσα στους πόρους των κομματιών άνθρακα. Επιστήμονες σε χώρες των τροπικών αναπτύσσουν ειδικά φουρνάκια για την παραγωγή του άνθρακα. Μερικά εκατομμύρια δολάρια δυτικής βοήθειας θα επέτρεπαν σε εκατοντάδες εκατομμύρια αγρότες να λιπαίνουν τους αγρούς τους, κατακρατώντας παράλληλα το διοξείδιο του άνθρακα που απειλεί την ατμόσφαιρα του πλανήτη μας.

Η κλιματική αλλαγή είναι ήδη εδώ


Δέκα απαντήσεις για όσα συζητούν 190 χώρες του πλανήτη αυτές τις μέρες στη σύνοδο του ΟΗΕ, στο Πόζναν της Πολωνίας

Των Τανιας Γεωργιοπουλου - Γιαννη Ελαφρου

Τι είναι η κλιματική αλλαγή; Τι την προκαλεί; Ποιες είναι οι συνέπειες για τον πλανήτη και τελικά για εμάς τους ανθρώπους; Τι πρέπει να κάνουμε για να σταματήσει και γιατί επιτέλους δεν το κάνουμε; Οι κυβερνήσεις θα λάβουν τελικά τα μέτρα που πρέπει ή 40 χώρες θα βυθιστούν στη θάλασσα; Αρκεί να κοιτάξουμε το θερμόμετρο μόλις δύο εβδομάδες πριν από τα Χριστούγεννα για να συνειδητοποιήσουμε ότι η κλιματική αλλαγή είναι εδώ και μας αφορά. Οσα συμβαίνουν στο Πόσναν στη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα που ξεκίνησε στις αρχές της προηγούμενης εβδομάδας και θα ολοκληρωθεί στις 12 Δεκεμβρίου, θα καθορίσουν τη γεωγραφία της γης τις επόμενες δεκαετίες.

1. Τι συμβαίνει αυτές τις μέρες στο Πόζναν;

Συνέρχεται από 1 - 12 Δεκεμβρίου η 14η Διεθνής Διάσκεψη του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή. Πρόκειται για τον τελευταίο σταθμό πριν από τη Συνδιάσκεψη στην Κοπεγχάγη, τον Δεκέμβριο του 2009, όπου είναι απαραίτητο να υιοθετηθεί η συμφωνία που θα αντικαταστήσει τη σύμβαση του Κιότο (λήγει το 2012).

2. Τι χαρακτηρίζουμε κλιματική αλλαγή;

Η κλιματική αλλαγή είναι η απορρύθμιση του κλίματος της γης που οφείλεται στην υπερβολική συγκέντρωση των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα -διοξείδιο του άνθρακα (CO2), μεθάνιο (CH4), υποξείδιο του αζώτου (N2O), υδροφθοράνθρακες (HFC), υπερφθοράνθρακες (PFC) και εξαφθοριούχο θείο (SF6)- εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας. Τα αέρια αυτά δημιουργούν ένα προστατευτικό σώμα γύρω από τη γη, διατηρώντας τη θερμοκρασία σε «κανονικά» επίπεδα για τη συνέχιση της ζωής. Η αύξηση της συγκέντρωσής τους δημιουργεί ωστόσο το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» και κατ' επέκταση την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη.

3. Πώς πιστοποιείται η κλιματική αλλαγή;

Τα 10 θερμότερα έτη από τότε που ξεκίνησε η καταγραφή των* θερμοκρασιών (1861) ήταν η τελευταία δεκαετία. Επιστήμονες ανακοίνωσαν ότι ο 20ός αιώνας ήταν ο θερμότερος τα τελευταία 600 χρόνια.

4. Ποιες θα είναι οι συνέπειές της;

Η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη είναι μόνο η αρχή. Ακολουθεί έξαρση ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως οι πλημμύρες, οι τυφώνες και οι ξηρασίες. Επιπλέον αναμένεται άνοδος της στάθμης της θάλασσας, που σύμφωνα με την ΙPCC (Διακυβερνητική Επιτροπή για τις Κλιματικές Αλλαγές) εκτιμάται ότι μπορεί να είναι από 15 έως και 95 εκατοστά μέχρι το τέλος του αιώνα. Ολόκληρες παραλιακές περιοχές θα εξαφανιστούν. Εκτιμάται ότι το 1/3 των ζωντανών οργανισμών βρίσκεται σε κίνδυνο. Σημαντικές αναμένονται οι επιδράσεις στην ανθρώπινη υγεία.

5. Ποιες δραστηριότητες συμβάλλουν;

Τα αέρια του θερμοκηπίου παράγονται κυρίως από τη χρήση ορυκτών καυσίμων για τις μεταφορές, τη θέρμανση και γενικότερα την παραγωγή ενέργειας. Το 24% των ενεργειακών εκπομπών οφείλεται στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, το 14% στις μεταφορές και στο 8% στην ενέργεια που καταναλώνεται από τα κτίρια και τη βιομηχανία. Ωστόσο, υπάρχουν και μη ενεργειακές εκπομπές όπως οι εκπομπές από τα απόβλητα (3%), τη γεωργία (14%) και τη χρήση γης (18%).

6. Τι προέβλεπε το Πρωτόκολλο του Κιότο;

Οι βιομηχανικά ανεπτυγμένες χώρες μέσω του πρωτοκόλλου αναλάμβαναν την υποχρέωση να μειώσουν τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου την περίοδο 2008 - 2012 σε ποσοστό 5,2% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. Η Ε.Ε. υπέγραψε το πρωτόκολλο το 2002 αναλαμβάνοντας την υποχρέωση για μείωση των συνολικών εκπομπών κατά 8% έως το 2010. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα όφειλε να μην αυξήσει τις εκπομπές της περισσότερο από 25%. Κάθε χώρα προκειμένου «να επιτύχει το στόχο» μπορεί να αγοράσει δικαιώματα εκπομπών από άλλη χώρα που έχει μειωμένες εκπομπές. Η ΔΕΗ προβλέπει κονδύλι ύψους 56,9 εκατομμυρίων ευρώ για την αγορά δικαιωμάτων εκπομπών.

7. Το Κιότο ήταν αποτελεσματικό;

Οι στόχοι του Κιότο, αν και ιδιαίτερα μετριοπαθείς, δεν φαίνεται να επιτυγχάνονται. Η πρόσφατη έκθεση της Επιτροπής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή έδειξε ότι τη δεκαετία του '90 υπήρξε ελάχιστη μείωση εκπομπών στις βιομηχανικές χώρες κυρίως λόγω της κατάρρευσης του ανατολικού μπλοκ και της αποβιομηχάνισης που ακολούθησε. Από το 2000 έως και το 2006, όμως, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου 40 ανεπτυγμένων χωρών παρουσίασαν 2,3% αύξηση. Ετσι κι αλλιώς, οι ΗΠΑ (στις οποίες αναλογούσαν πάνω από το 25% των εκπομπών του πλανήτη) δεν επικύρωσαν ποτέ το Πρωτόκολλο - ενώ χώρες με διαρκώς αυξανόμενη οικονομική ανάπτυξη, όπως η Κίνα, η Ινδία, η Βραζιλία κ.λπ., δεν συμμετείχαν καν στη συμφωνία.

8. Πόσο πρέπει να μειωθούν οι εκπομπές;

Για να συγκρατηθεί η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της Γης στους 2 βαθμούς Κελσίου (σήμερα βρίσκεται στους 0,7) και να έχουμε «μικρές» συνέπειες δεν πρέπει οι συγκεντρώσεις του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στην ατμόσφαιρα να ξεπεράσουν τα 500 μέρη ανά εκατομμύριο. Σήμερα υπολογίζονται σε περίπου 450 μέρη CO2 ανά εκατομμύριο. Πριν από τη βιομηχανική επανάσταση (19ος αιώνας) οι συγκεντρώσεις δεν ξεπερνούσαν τα 285 μ.α.ε. Με βάση αυτή την ανάγκη, η Διεθνής Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα στο Μπαλί, τον Δεκέμβριο του 2007, έθεσε στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 50% μέχρι το 2050. Αυτό σημαίνει ότι ειδικά οι ανεπτυγμένες χώρες πρέπει να μειώσουν τις εκπομπές τους μέχρι και 80%, έως το 2050 σε σχέση με το 1990. Σύμφωνα με τον λόρδο Στερν (Βρετανό οικονομολόγο που συνέταξε για λογαριασμό της βρετανικής κυβέρνησης έκθεση για τις οικονομικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής) οι ανεπτυγμένες χώρες θα πρέπει να φτάσουν στο σημείο να παράγουν ηλεκτρική ενέργεια με μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

9. Τι στόχους έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ενωση;

Μείωση των εκπομπών CO2 κατά 20%, παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές κατά 20% (η Ελλάδα που σήμερα βρίσκεται λίγο κάτω από 10% θα πρέπει να φτάσει το 20%) έως το 2020. Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής βρίσκεται υπό διαβούλευση αυτή την εποχή ανάμεσα στο Ευρωκοινοβούλιο και το Συμβούλιο Υπουργών Περιβάλλοντος.

10. Εμπόδιο για το κλίμα η οικονομική κρίση;

Η οικονομική κρίση έχει δημιουργήσει σκεπτικισμό σε σχέση με τα φιλόδοξα σχέδια για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Χαρακτηριστικά, τα αυτοκίνητα ευθύνονται για το 12% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Ομως οι αυτοκινητοβιομηχανίες αντιδρούν στα προτεινόμενα από την Επιτροπή μέτρα για την παραγωγή αυτοκινήτων με μειωμένες εκπομπές. Πολλοί, ωστόσο, κρίνουν ότι η οικονομική κρίση μπορεί να αποτελέσει το έναυσμα για την ανάπτυξη μιας άλλης... ανάπτυξης. Πρόσφατη έκθεση του ΟΗΕ, του Παγκόσμιου Οργανισμού Εργασίας και του Παγκόσμιου Οργανισμού Εργοδοτών έδειξε ότι «πράσινες επενδύσεις» ύψους 630 δισ. δολαρίων θα δημιουργήσουν 20 εκατ. θέσεις εργασίας μέχρι το 2030.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ