«Πράσινη» μάχη στη Βαϊκάλη

«Πράσινη» μάχη στη Βαϊκάλη
Ρωσίδα οικολόγος στο στόχαστρο του Κρεμλίνου και των επιχειρηματιών
LΟS ΑΝGΕLΕS ΤΙΜΕS, Της Μegan Κ. Stack

Είναι κάποιες μέρες που η Ρωσίδα σταυροφόρος της οικολογίας Μαρίνα Ριχβάνοβα αισθάνεται σαν απειλούμενο είδος. Έχει πια συνηθίσει τις παρενοχλήσεις- τους πράκτορες των υπηρεσιών πληροφοριών να ψάχνουν τους φακέλους της, τους τραπεζικούς λογαριασμούς της να μπλοκάρουν ξαφνικά, τις υποκλοπές των τηλεφωνημάτων της. Είναι τα παρεπόμενα της δράσης της...
Oι διαπλοκές είναι τόσο πολλές ώστε ουδείς μπορεί πλέον να διακρίνει ανάμεσα στο Κρεμλίνο και τις μεγάλες επιχειρήσεις. Στο πλαίσιο αυτό, η ρωσική ελίτ επιφυλάσσει μια ιδιαίτερα δηλητηριώδη μεταχείριση στους υπερασπιστές του περιβάλλοντος, αυτούς δηλαδή που συγκρούονται πιο άμεσα από κάθε άλλον με τις επιχειρήσεις. «Τους εμποδίζουμε να κάνουν στα μουλωχτά αυτό που θέλουν», λέει η 47χρονη Ριχβάνοβα στο γραφείο της οργάνωσης Οικολογικό Κύμα της Βαϊκάλης, στο Ιρκούτσκ της Σιβηρίας.
Η πρώτη μείζων σύγκρουση της Ριχβάνοβα με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, τον πρώην πρόεδρο και νυν πρωθυπουργός, ξέσπασε το 2005, όταν αποφασίστηκε η χάραξη ενός πετρελαιαγωγού σε απόσταση 800 μέτρων από τη Βαϊκάλη. Επιστήμονες προειδοποίησαν ότι η περιοχή είναι σεισμογενής και μια διαρροή πετρελαίου θα μπορούσε να αποδειχθεί καταστροφική για τη λίμνη. Η Τransneft, η κρατική εταιρεία αγωγών, δεν συγκινήθηκε από τις προειδοποιήσεις και οι εμπειρογνώμονες της κυβέρνησης την υποστήριξαν. Μόνον όταν η οργάνωση της Ριχβάνοβα και άλλες οικολογικές οργανώσεις οργάνωσαν διαδηλώσεις στη Σιβηρία και τη Μόσχα, η κυβέρνηση έκανε πίσω: στη διάρκεια μιας συνάντησης που μεταδόθηκε από την τηλεόραση, ο Πούτιν έβγαλε ένα κόκκινο στυλό, έδειξε έναν χάρτη και διέταξε να χαραχτεί νέα πορεία για τον πετρελαιαγωγό.
«Κατέδειξε ότι η νομοθεσία και το νομικό σύστημα είναι άχρηστα στη Ρωσία, ότι όλα είναι διεφθαρμένα», λέει η Ριχβάνοβα. «Η χάρα ξη του αγωγού έπρεπε να βασίζεται σε εκτιμήσεις και απόψεις εμπειρογνωμόνων. Αντί γι΄ αυτό, ο πρόεδρος πήρε ένα στυλό και χάραξε μια γραμμή σ΄ έναν χάρτη». Η επόμενη μάχη της Ριχβάνοβα άρχισε όταν τον Ιανουάριο του 2006 ο Πούτιν ανακοίνωσε σχέδια για τη δημιουργία ενός διεθνούς κέντρου εμπλουτισμού ουρανίου, ενός εργοστασίου που θα παρείχε εμπλουτισμένο ουράνιο σε οποιαδήποτε χώρα μέσα στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου. Σύντομα η ρωσική κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας Rosatom ανακοίνωσε ότι θα δημιουργήσει το κέντρο αυτό στον χώρο ενός πρώην χημικού εργοστασίου στο Ανγκάρσκ, σε απόσταση μόλις λίγων ωρών από τη Βαϊκάλη. Το πρόγραμμα προχώρησε παρά τις αντιδρά- σεις της Ριχβάνοβα και άλλων ντόπιων οικολόγων, που κατηγόρησαν τη Rosatom ότι πλήρωσε επιστήμονες για να υποβαθμίσουν τους κινδύνους από το κέντρο αυτό. Το καλοκαίρι του 2007, η Ριχβάνοβα βοήθησε να στηθεί στο Ανγκάρσκ ένας καταυλισμός με δεκάδες διαδηλωτές κατά της χρήσης πυρηνικής ενέργειας.

Η επίθεση
Ένα πρωινό του Ιουλίου 2007, πριν ξημερώσει, νεαροί οπλισμένοι με λοστούς και μαχαίρια επιτέθηκαν στον καταυλισμό και ξυλοκόπησαν τους διαδηλωτές. Ένας από τους οικολόγους σκοτώθηκε, άλλοι χρειάστηκε να νοσηλευτούν. Η κυβέρνηση χαρακτήρισε τους δράστες υπερεθνικιστές σκίνχεντς. Ανακοίνωσε επίσης ότι ο 19χρονος γιος της Ριχβάνοβα, ο Πάβελ, ήταν ανάμεσά τους.
«Ήταν μια παγίδα», λέει η Ριχβάνοβα. «Ήταν μια απόπειρα να με δυσφημήσουν». Οι οργανωτές τής επίθεσης παραμένουν ασύλληπτοι και δεν έχουν καν αναγνωριστεί. Ο Πάβελ συνελήφθη και πέρασε έναν χρόνο στη φυλακή.

Με μια ματιά
●Η ΒΑΪΚΑΛΗ βρίσκεται στη Σιβηρία και είναι η πιο βαθιά λίμνη στον κόσμο.
●ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΗΚΕ πριν από 25 εκατομμύρια χρόνια. ●ΦΙΛΟΞΕΝΕΙ ΤΟ 20% του παγκόσμιου γλυκού νερού που δεν είναι σε μορφή πάγου- λέγεται πως αν όλοι οι ποταμοί του κόσμου κατέληγαν στη λίμνη αυτή, θα χρειαζόταν ένας χρόνος για να γεμίσει.
●ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΛΟΥΝ «Γκαλάμπαγκος της Ρωσίας», επειδή στο οικοσύστημά της διαβιούν 1.800 ενδημικά είδη χλωρίδας και πανίδας, ανάμεσά τους μερικά από τα πιο σπάνια υδρόβια είδη, όπως η φώκια του γλυκού νερού νέρπα που δεν υπάρχει πουθενά αλλού στον κόσμο.
●ΕΧΕΙ ΕΝΤΑΧΘΕΙ από την UΝΕSCΟ στην Παγκόσμια Κληρονομιά της Ανθρωπότητας.