Απόν το περιβάλλον από τον κυβερνητικό ανασχηματισμό

Στο κενό φαίνεται να οδεύει η κυβερνητική εξαγγελία για δημιουργία υπουργείου Περιβάλλοντος στα τέλη του 2009. «Μάρτυρες» μιας τέτοιας εξέλιξης, η απουσία του ζητήματος στον πρόσφατο ανασχηματισμό και, κυρίως, η απουσία της απαραίτητης προεργασίας για το συγκεκριμένο εγχείρημα.

Του Χρήστου Σύλλα
syllas@kathimerini.gr

Χωρίς κουβέντα για το περιβάλλον πέρασε ο πρόσφατος κυβερνητικός ανασχηματισμός αφού το κυβερνητικό επιτελείο έκρινε ότι δεν αποτελεί πρωτεύον «μέτωπο» στην παρούσα φάση. Με τον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ, Γιώργο Σουφλιά, να διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο στις πρωθυπουργικές επιλογές, αλλά να παραμένει «σιωπηλός» σχετικά με την περιβαλλοντική ατζέντα του υπουργείου που προΐσταται, η Ελλάδα οδεύει προς τη σύνοδο της Κοπεγχάγης με χαμηλές προσδοκίες και χωρίς «πράσινες» περγαμηνές.
Μέχρι στιγμής, τίποτα δεν μαρτυρεί ότι έχουν ξεκινήσει οι απαραίτητες διεργασίες και συνεννοήσεις που προβλέπουν την ένταξη αρμοδιοτήτων από άλλα υπουργεία, όπως για παράδειγμα της μεταφοράς της διεύθυνσης δασών από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Σύμφωνα με πληροφορίες, η ενεργοποίηση των μηχανισμών των αρμόδιων φορέων έτσι ώστε να αξιοποιηθεί ο χρόνος ως την ημερομηνία της σχετικής εξαγγελίας, είναι ανύπαρκτη.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας και πρόεδρος της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας του Περιβάλλοντος, μιλώντας στο kathimerini.gr, επαναλαμβάνει την πάγια θέση του για δημιουργία ενός υπουργείου Περιβάλλοντος, διευκρινίζοντας, ωστόσο, τις απαραίτητες προϋποθέσεις για κάτι τέτοιο.
«Εγώ κρατώ τη δέσμευση του πρωθυπουργού και του αρμόδιου υπουργού ότι το υπουργείο Περιβάλλοντος θα γίνει εντός του 2009. Ωστόσο, δεν έχει νόημα να βάλουμε μια ταμπέλα σ' ένα κτίριο απλά και μόνο για να πούμε ότι έχουμε υπουργείο Περιβάλλοντος. Θεωρώ ότι το νέο υπουργείο, όταν ιδρυθεί, πρέπει να έχει ουσιαστικές αρμοδιότητες για να ασκήσει μια ουσιαστική και σύγχρονη πολιτική», σχολιάζει ο κ. Μητσοτάκης και καταλήγει:
«Θεωρώ απολύτως απαραίτητο πως το νέο υπουργείο θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να αναλάβει αρμοδιότητες δασικής πολιτικής».
Σύμφωνος ως προς το περιεχόμενο αυτής της άποψης αλλά δύσπιστος ως προς τoν χρόνο της υλοποίησής της είναι o Σπύρος Κουβέλης, βουλευτής επικρατείας του ΠΑΣΟΚ και μέλος της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας Περιβάλλοντος.
«Το νέο υπουργείο πρέπει να επιδιώκει όχι μόνο την ανάπτυξη της περιβαλλοντικής πολιτικής αλλά και τη διάχυση ζητημάτων του περιβάλλοντος στις υπόλοιπες τομεακές πολιτικές όπως η γεωργία, η βιομηχανία, οι μεταφορές κ.λ.π.», λέει ο κ. Κουβέλης και διευκρινίζει:
«Δεν δέχομαι το επιχείρημα της κυβέρνησης ότι το υπουργείο θα γίνει το 2009. Αυτό που λέει η Νέα Δημοκρατία είναι ότι το υπουργείο θα γίνει αφού ολοκληρωθούν ορισμένα δημόσια έργα, κάτι που αποτελεί απόδειξη ενοχής. Το περιβάλλον δεν πρέπει να θεωρείται 'πρόσχωμα' στην ανάπτυξη, αντιθέτως θα έπρεπε να είναι μέρος της ανάπτυξης».

Βεβιασμένη κίνηση λένε WWF και Greenpeace
Θεωρώντας ότι θα επρόκειτο και για επικοινωνιακό ολίσθημα, WWF και Greenpeace επισημαίνουν ότι η δημιουργία ενός υπουργείου Περιβάλλοντος υπό τις παρούσες συνθήκες θα ήταν μια βεβιασμένη και λανθασμένη κίνηση.

«Το θέμα έχει πέσει τελείως σε αδράνεια και ήταν μάλλον αναμενόμενο που δεν έγινε το υπουργείο», λέει ο Νίκος Χαραλαμπίδης, γενικός διευθυντής του ελληνικού γραφείου της Greenpeace και διευκρινίζει:
«Θα ήταν εντελώς βεβιασμένη κίνηση από μια κυβέρνηση που 'πνέει τα λοίσθια' και προσπαθεί να κάνει κινήσεις επικοινωνιακού χαρακτήρα. Υπό τα δεδομένα των πρόσφατων επεισοδίων και της οικονομικής κρίσης, το να ζητάς μια οργανωτική, θεσμική αλλαγή τέτοιου βάρους θα ήταν εξαιρετικά ανησυχητική».
Η μη δημιουργία ανεξάρτητου υπουργείου Περιβάλλοντος φαίνεται πως δεν εξέπληξε τις περιβαλλοντικές οργανώσεις οι οποίες μάλλον θα ανησυχούσαν αν γινόταν τώρα αυτή η επιλογή. Τόσο η Greenpeace, όσο και η WWF ευθυγραμμίζονται όσον αφορά την προεργασία που πρέπει να υπάρξει για ένα τέτοιο εγχείρημα.
Ήδη, από πέρσι το Νοέμβριο με κείμενο που συνυπογράφουν η WWF Ελλάς, η ΓΣΕΕ, το ΤΕΕ και άλλοι επιστημονικοί φορείς, τέθηκαν ορισμένες προϋποθέσεις για μια αποτελεσματική περιβαλλοντική διακυβέρνηση που εξετάζει το ενδεχόμενο ενός νέου υπουργείου.
«Από την στιγμή που δεν υπήρξε η απαραίτητη προεργασία, καλύτερα που δεν έγινε το υπουργείο Περιβάλλοντος. Δεν θα θέλαμε να γίνει κάτι στον αέρα. Για να γίνει το συγκεκριμένο υπουργείο δεν αρκεί ο διαχωρισμός από το κομμάτι των δημόσιων έργων. Για παράδειγμα, χρειάζεται να βελτιωθεί η κατάσταση τόσο στο κομμάτι των περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων όσο και στην ευρύτερη 'παραγωγή' περιβαλλοντικής πολιτικής», σχολιάζει η Θεοδότα Νάντσου, υπεύθυνη περιβαλλοντικής πολιτικής της WWF.

«Κλειδί» ο συντονισμός
Ο συντονισμός των αρμοδιοτήτων του νέου υπουργείου και η συνεργασία του με όλα τα εμπλεκόμενα υπουργεία φαίνεται να προκρίνεται ως η απαραίτητη προϋπόθεση για ένα τέτοιο πολιτικό εγχείρημα. Πρώτο μέλημα, όπως προκύπτει από το ιστορικό της περιβαλλοντικής προσέγγισης της χώρας θα πρέπει να είναι η αλλαγή νοοτροπίας.
«Αν στο νέο υπουργείο δεν δοθούν οι αρμοδιότητες να συντονίζει τα περιβαλλοντικά ζητήματα σε σχέση με τα άλλα υπουργεία, να αρθρώνει λόγο και να διαχειρίζεται ένα σημαντικό προϋπολογισμό, τότε μια τέτοια επιλογή κρίνεται λανθασμένη», εξηγεί η κ. Νάντσου και σημειώνει: «Για παράδειγμα, υπάρχουν φορολογικά έσοδα από το περιβάλλον που δυστυχώς καταλήγουν σε 'μαύρη τρύπα', δεν επανεπενδύονται».
Σύμφωνα με τον Νίκο Χαραλαμπίδη, η περιβαλλοντική πολιτική της χώρας δεν φαίνεται έτοιμη να επιδείξει κάτι ενόψει της κρίσιμης συνόδου της Κοπεγχάγης, στα τέλη του 2009. Οι στόχοι της Ελλάδας για εγκατάσταση ισχύος 10.000 έως 15.000 ΜW μέχρι το 2020 -προερχόμενη από καθαρές πηγές ενέργειας- δεν φαίνονται υλοποιήσιμοι καθώς μέχρι τώρα η εγκατεστημένη ισχύς αγγίζει μετά βίας τα 1000 MW.
Οι καθυστερήσεις στην αδειοδότηση για έργα με Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και οι προβλέψεις για δημιουργία νέου σταθμού λιθάνθρακα δίνουν το στίγμα για την περιβαλλοντική ατζέντα του νέου χρόνου. Μια ατζέντα που δείχνει ότι θέλει να παραμείνει ανέγγιχτη από αλλαγές.
«Στο 'βαθύ κράτος' των υπουργείων υπάρχει μια διάθεση να μην ταράξουμε τον μηχανισμό της γραφειοκρατίας», λέει χαρακτηριστικά ο κ. Χαραλαμπίδης.
www.kathimerini.gr